Zgodnie z zasadą legalizmu wyrażoną w art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 ze zm.) organy państwa działają na podstawie i w granicach prawa. Przepis ten zawiera normę zakazującą domniemanie kompetencji organu i tym samym nakazuje, by wszelkie działania organu były oparte na wyraźnie określonej normie kompetencyjnej.

,,Co nie jest zabronione, jest dozwolone” - nie dotyczy funkcjonariusza publicznego.

Wykonując zadania, o których mowa w art. 50 inspektor transportu drogowego ma prawo :

1. wstępu do pojazdu,
2. kontroli dokumentów,
3. kontroli karty kierowcy i karty przedsiębiorstwa,
4. kontroli tachografu zainstalowanego w pojeździe,
5. kontroli urządzenia viabox,
6. ważenia i mierzenia pojazdów,
7. żądania od przewoźnika i jego pracowników pisemnych i ustnych wyjaśnień,
8. żądania okazania dokumentów i innych nośników informacji mających związek z przedmiotem kontroli,
9. wstępu na teren podmiotu wykonującego przewóz drogowy do pomieszczeń i lokali gdzie prowadzi on działalność lub przechowuje dokumenty,
10. stosowania środków przymusu bezpośredniego,
11. używania broni palnej,
12. prowadzenia czynności wyjaśniających w sprawach o wykroczenia,
13. kierowania do sądu wniosków o ukaranie,
14. udziału w rozprawach przed sądami powszechnymi w charakterze oskarżyciela publicznego
15. wnoszenia odwołań od postanowień i orzeczeń sądów powszechnych w sprawach o wykroczenia z zakresu działania Inspekcji Transportu Drogowego,
16. nakładania i pobierania kar pieniężnych oraz grzywien w drodze mandatów karnych:

• zgodnie z przepisami ustawy,
• za naruszenia przepisów o ruchu drogowym w zakresie określonym w ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym,
• w zakresie określonym w ustawie z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych,
• zgodnie z przepisami ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych.
• podstawa prawna: art. 55 i 56 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2007 r. nr 125, poz. 874 ze zm.)

Tyle teoria.

W praktyce brak reakcji na przejawy łamania praw i obowiązków utrwala w świadomości kontrolowanego i kontrolującego przekonanie o legalności prowadzonych czynności. Stopniowe ,,naginanie" przepisów, łamanie procedur oraz stosowanie dowolnych interpretacji przy braku reakcji ze strony kontrolowanego urasta z czasem do rangi oficjalnych interpretacji, co w konsekwencji przekłada się niekorzystnie na wynik kontroli.